Ενεργοί στα social media, “ανενεργοί” στη ζωή.
Ας ξεκινήσουμε από την εξής παραδοχή: Τα Social Media είναι μία πραγματικότητα. Δεν είναι όμως, η μοναδική πραγματικότητα.
Αυτή η διάσταση αποτελεί χαραμάδα ανακούφισης – τουλάχιστον στα δικά μου μάτια – γιατί ανοίγει μπροστά μας το πεδίο της δράσης, της βούλησης, της επιλογής αλλά και της ευθύνης. Αν οι πραγματικότητες μπορούν να είναι παραπάνω από μία, αυτό δεν σημαίνει πως μπορούμε ανά πάσα στιγμή να επιλέξουμε σε ποια πραγματικότητα επιθυμούμε να υπάρχουμε και να αλληλεπιδρούμε ; Ή ακόμη καλύτερα, αν προχωρήσουμε πάνω στη συλλογιστική αυτή, η ύπαρξη πολλαπλών πραγματικοτήτων δε σημαίνει πως έχουμε τη δυνατότητα να δομούμε τις πραγματικότητες γύρω μας ανάλογα με τις ευρύτερες ανάγκες μας;
Άρα, ας αναρωτηθούμε. Θα αντιμετωπίζαμε διαφορετικά την «πανδημία» των Social Media, αν συμφωνούσαμε πως αποτελούν άλλη μία πραγματικότητα γύρω μας αλλά όχι τη μοναδική;
Ακόμη κι αν γνωρίζουμε πολλές από τις «παρενέργειες» τους και το κόστος της χρήσης τους, τί συμβαίνει με όλα αυτά που μας προσφέρουν; Γιατί, αν δεν υπάρχει κανένα όφελος από τη χρήση τους, τότε ποιος είναι ο λόγος που καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο στις ζωές μας ή, σε πολλές περιπτώσεις, γίνονται και η ίδια μας η ζωή; Πριν λοιπόν, τους γυρίσουμε την πλάτη και σπεύσουμε να τα κατηγορήσουμε για όλα τα αναδυόμενα κακά, οφείλουμε να λειτουργήσουμε περισσότερο σαν ερευνητές γεμάτοι περιέργεια και να αναρωτηθούμε το εξής: πώς και συνεχίζουμε να τα επιλέγουμε, ενώ αναγνωρίζουμε πως ενέχουν τόσους πολλούς κινδύνους και είναι υπεύθυνα για πολλά κοινωνικά φαινόμενα που παίρνουν τρομακτικές διαστάσεις; Αρκεί ίσως, να σκεφτούμε, πως μέσα στα Social Media χτίζουμε κόσμους παντοδύναμους, ζούμε σε μια διαρκή εναλλαγή και επιτάχυνση, που δεν μας αφήνει να επαναπαυθούμε και δομούμε μια επιδοσιακή ταυτότητα, όπου τα εργαλεία για να την χτίσουμε και να την διατηρήσουμε είναι άφθονα και καθολικά προσβάσιμα.
Έχω την εντύπωση, πως τα Social Media δεν είχαν ως πρωτεύον στόχο τους, να δημιουργήσουν και να εγκαθιδρύσουν κοινωνικά φαινόμενα και παθογένειες αλλά αντιθέτως, χρησιμοποιήθηκαν σε πολλές περιπτώσεις ως απαντήσεις/λύσεις σε ήδη υπάρχοντα προβλήματα, για τα οποία, πολύ πιθανόν, οι διαθέσιμες τη δεδομένη στιγμή επιλογές, να ήταν ελάχιστες ή ανύπαρκτες. Έτσι, ο ψηφιακός αυτός κόσμος δημιούργησε πολλά νέα κοινωνικά πλαίσια μέσα στο ήδη υπάρχον κοινωνικό πλαίσιο, τα οποία ωστόσο, φαντάζουν πολύ περισσότερο ελκυστικά, το καθένα για τους δικούς του λόγους.
Πώς θα μπορέσουμε να περιορίσουμε τη χρήση των Social Media και να πείσουμε τους ανθρώπους να δοκιμάσουν να γνωριστούν και να έρθουν σε επαφή και με τις άλλες διαστάσεις της πραγματικότητας που λαμβάνει χώρα γύρω τους, όταν αυτή η επιστροφή μπορεί να τους είναι δυσβάσταχτη και να βιώνεται ως εγκλωβισμός;
Μήπως σε κάποιες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στους/ις έφηβους/ες, χρειάζεται ακόμα και να τους συστήσουμε από την αρχή με αυτήν την πραγματικότητα;
“Εμείς δεν είμασταν έτσι. Παίζαμε, τρέχαμε, βγαίναμε έξω. Τα σημερινά παιδιά είναι κολλημένα σε μια οθόνη.”
Η φράση αυτή κρύβει μέσα της μια μεγάλη αλήθεια. Όντως, κάποιες δεκαετίες πριν «δεν είμασταν έτσι» και «δεν είμασταν έτσι» γιατί οι συνθήκες ζωής, οι ανάγκες, οι απαιτήσεις, οι προσλαμβάνουσες των ανθρώπων ήταν διαφορετικές. Κανείς δε θα έπρεπε να αναμένει τα χρόνια να περνούν, οι δεκαετίες να αλλάζουν, οι κοινωνικές συνθήκες να διαφοροποιούνται αλλά «εμείς» να παραμένουμε «έτσι», δηλαδή ίδιοι και απαράλλαχτοι “διαιωνιστές” πανομοιότυπων μοτίβων.
Επομένως, μήπως οι σημερινοί έφηβοι/ες έχουν ανακαλύψει μέσα στον κόσμο των Social Media κάτι που λειτουργεί παρηγορητικά, ανακουφιστικά και ενισχυτικά και απουσιάζει από τη ζωή που βιώνουν; Μήπως, ο τρόπος για να δηλώσουμε «ενεργοί» μέσα στην ίδια τη ζωή, δεν είναι να «απενεργοποιήσουμε» όλες τις παράλληλες πραγματικότητες που υπάρχουν γύρω μας αλλά να διερευνήσουμε τι είναι αυτό που προσφέρει ο εικονικός κόσμος των Social Media και να το μεταφέρουμε στην πραγματικότητα, προσφέροντάς το με ευνοϊκότερους όρους;
Δυστυχώς, αυτό δεν μπορεί να συμβεί όσο στεκόμαστε οχυρωμένοι πίσω από πεποιθήσεις που προάγουν κάθε είδους πόλωση. Μια τέτοια στάση προϋποθέτει ανοιχτότητα στην διερεύνηση της πραγματικότητας που βιώνει ο/η άλλος/η. Διαφορετικά, ο καθένας/μιά από εμάς αναγκάζεται να προασπίζεται τη δική του πραγματικότητα, χωρίς να έχει πρόσβαση σε αυτήν του άλλου. Έτσι, παλεύουμε ενάντια στο «καθεστώς των Social Media», προσπαθούμε να το καταστείλουμε, του δίνουμε ονόματα, το κάνουμε εχθρό αλλά στην πραγματικότητα, δεν έχουμε ιδέα ποιοι είναι οι λόγοι που κάποιοι το επιλέγουν και τι ανάγκες τους καλύπτει. Κι αυτή ακριβώς η άγνοια ή ακόμη και η άρνηση μας να το αναγνωρίσουμε, να το μελετήσουμε, να το πλησιάσουμε, μας καθιστά αιώνια παραπονούμενους για όσα δεν μας αρέσουν αλλά κυρίως, μας καθιστά ανήμπορους να τα αλλάξουμε από τη θέση αυτή που μας έχουμε τοποθετήσει.
